جیهات یایجی، رئیس سابق ستاد فرماندهی نیروی دریایی ترکیه و یکی از مبتکران دکترین «میهن آبی»، که اکنون از نظامیان بازنشسته محسوب می‌شود، با موضع‌گیری اخیر خود درباره برگزاری یک مراسم مذهبی ارتدوکس‌ها در صومعه پاناگیا سوملا در ترابزون ترکیه، که قرار است در ۲۳ اوت برگزار شود، بار دیگر توجهات را به خود جلب کرد. یایجی، در بیانیه‌ای همصدا با ناسیونالیست‌های افراطی ترکیه، ادعا کرد: «ترابزون به مدت ۲۰ سال تحت تأثیر تبلیغات سنگین قرار داشته است. شهروندان ترابزون به اصل خود مشکوک شده‌اند. ترابزون یک شهر ملی‌گرای ترک است. اگر ترابزون از دست برود، ترکیه نیز از دست رفته است. مردم ترابزون ستون فقرات ترکیه هستند و شوالیه‌های ترک این شهر بیشترین کمک را به ارتش کرده‌اند.»

وی در خصوص موضوع عبادت در صومعه پاناگیا سوملا، مدعی شد: «این عبادت یک عبادت معمولی نیست. ما مخالف عبادت دینی کسی نیستیم، اما اگر دین به ابزاری برای سیاست تبدیل شود و یا به جاسوسی بیانجامد، این موضوع در کشور اختلاف ایجاد می‌کند. سوملا یک صومعه نیست؛ بلکه محلی برای یادگیری و یک اثر تاریخی است.»

یایجی افزود: «شخصی که به اینجا می‌آید و استانبول (قسطنطنیه) را با نقش یک رهبر جهانی صدا می‌کند، پرچم بیزانس را به‌عنوان پرچم خود برگزیده است. هدف از این مراسم این است که بگویند اینجا وطن یونانی‌ها است و برای دعا بیایند. از پیمان لوزان برای حذف این نهاد از امپراتوری عثمانی سوء استفاده می‌کنند. زیرا این نهاد بود که امپراتوری عثمانی را نابود کرد. شما بدون اجازه نمی‌توانید هیچ کاری انجام دهید.»

ملاحظات:

• صومعه سوملا در ترابزون ترکیه یکی از قدیمی‌ترین صومعه‌های دنیای مسیحیت با قدمتی هزار ساله است. نام سوملا احتمالاً از واژه‌ی «ملا» به معنای سیاه یا تاریک در زبان یونانی گرفته شده است. برخی معتقدند این نام به‌خاطر سیاه‌رنگ بودن کوهی که صومعه در آن قرار دارد، انتخاب شده است، و برخی دیگر بر این باورند که نام سوملا برگرفته از «مریم سیاه»، نماد مریم باکره، است. این صومعه در طول چندین قرن ساخته شده و نقاشی‌های دیواری و معماری آن با یکدیگر متفاوت هستند. صومعه سوملا پس از کوچ اجباری جمعیت مسیحی و مسلمان بین یونان و ترکیه در سال ۱۹۲۳، به‌طور کامل متروک شد.

• صومعه سوملا بنایی باشکوه است که بر روی صخره‌های سنگی دره التیندره (Altındere) قرار دارد و در میان جنگل‌های انبوه محصور شده است. از دور، صومعه مانند یک قلعه‌ی سنگی بزرگ به نظر می‌رسد، اما در داخل آن، روستایی با اتاق‌ها و ساختمان‌های سنگی مشاهده می‌شود.

• این صومعه پس از سال ۱۹۲۳ متروک شد و در دهه ۱۹۳۰ یک آتش‌سوزی بزرگ بخش‌های زیادی از آن را تخریب کرد. اما بعداً مرمت و به یک بنای تاریخی، مذهبی و گردشگری تبدیل شد. قدمت این صومعه به قرن چهارم میلادی بازمی‌گردد. از قرن یازدهم میلادی به بعد، ترکیه به کشوری مسلمان تبدیل شد، اما با این وجود، بناهای مذهبی مسیحی از جمله صومعه سوملا تخریب نشدند و حتی مورد بازسازی نیز قرار گرفتند.

• در سال ۱۴۶۱، سلطان محمد دوم منطقه ترابزون را تصرف کرد و این صومعه تحت تأثیر طراحی و هنر عثمانی قرار گرفت. امروزه، تأثیرات معماری عثمانی را می‌توان در تمام جزئیات صومعه مشاهده کرد. از قرن سیزدهم میلادی به بعد، بخش‌های زیادی به این صومعه اضافه شد و به زیباترین شکل ممکن تزئین و تکمیل گردید.

• مهم‌ترین بخش‌های صومعه سوملا شامل کلیسای صخره‌ای، اتاق‌های راهبان، آشپزخانه دوطبقه، ۱۰ نمازخانه در ابعاد مختلف، فضاهای اداری، برج ناقوس، کتابخانه، مهمان‌خانه و چشمه مقدس هستند. این صومعه روی یک صخره شیب‌دار ساخته شده و تنها از طریق پلکان قابل دسترسی است. ساخت کلیسای صخره‌ای صومعه سوملا به دو راهب نسبت داده می‌شود. این کلیسا قدیمی‌ترین بخش صومعه است و بعدها نمازخانه‌های کوچک و دیگر بخش‌ها به آن اضافه شدند. دیوارهای داخلی و خارجی این کلیسا با نقاشی‌هایی از صحنه‌های کتاب مقدس، حضرت مریم (س) و حضرت عیسی (ع) تزئین شده‌اند.

• در دیوار رو به حیاط کلیسای صخره‌ای، نقاشی‌هایی از دوره الکسیوس سوم و امپراتور بیزانسی ترابزون مشاهده می‌شود. یکی از نقاشی‌ها شامل تصویر الکسیوس سوم، مانوئل سوم و آندرونیکوس بوده که اکنون تخریب شده است. نقاشی‌های روی دیوار نمازخانه نیز شامل سه لایه مربوط به دوره‌های مختلف هستند. اتاق‌های راهبان، نمازخانه و برج ناقوس در بخش شمالی کلیسای صخره‌ای قرار دارند و به‌صورت سه و چهار طبقه روی صخره ساخته شده‌اند. همچنین پنج نمازخانه مزین به نقاشی‌های دیواری مشابه سبک نقاشی‌های دیواری کلیسای صخره‌ای در این بخش وجود دارد.

منبع:

Παραλήρημα Γιαϊτζί κατά Βαρθολομαίου και Ελλάδας | Capital